TEAM: Together Everyone Achieves More, czyli sposób na drużynę rodem z USA

Relacja trenera z zawodnikiem jest ważna i jest jednym z głównych czynników odpowiadających za przygotowanie sportowe. Rola trenera jako przywódcy jest wymagająca ze względu na szeroki zakres wpływu, nie tylko na przygotowanie fizyczne, taktyczne i techniczne, ale również psychologiczne. Dodatkowo, to trener-przywódca tworzy klimat jaki panuje w drużynie i odpowiada za spójność grupy poprzez ustalenie standardów pracy na wstępie. Atmosfera panujące w grupie i relacje wewnątrzgrupowe są więc zależne od tego jaki styl przywództwa reprezentuje trener i jak sami zawodnicy poddają się jego zasadom. Ważne jest to na co zwraca uwagę trener,  czy umożliwia zawodnikom autonomie działania i czy wszyscy podlegają tym samym standardom, bez wyjątków. Takie elementy decydują o tym czy drużyna będzie spełniać swoją rolę wsparcia, a zawodnicy będą potrafili w niej efektywnie trenować i rozwijać się.  Jest kilka fundamentalnych zasad budowania drużyny i każda ze stron, zarówno trener jak i zawodnicy, powinni je zaakceptować.

Równość i brak podwójnych standardów

Tak jak w przypadku indywidualnej relacji trener-zawodnik, w pracy z grupą potrzebne są jasno zdefiniowane role, oczekiwania, cele i zasady współpracy. Od tego powinien zaczynać się proces budowania każdej drużyny. Zasady współpracy i wspólne cele powinny być jasno zapisane w formie „kontraktu” na początku sezonu pod którym wszyscy się podpisują. Kontrakt przewiduje np. bycie na czas, sposób komunikowania nieobecności, zobowiązania trenera i zawodnika, sposób rozwiązywania konfliktów, konsekwencje łamania zasad, oraz zasady określania i monitorowanie celów.  W tym punkcie zarówno trener ujmuje swoje oczekiwania względem zawodników, a zawodnicy dodają to co jest istotne dla nich, po to, aby stworzyć najbardziej komfortowe warunki współpracy. Zarówno trener, jak i zawodnicy pozostają konsekwentni. Niezależnie od osiąganych wyników, każdy zawodnik jest traktowany i oceniany w odniesieniu do tych samych zasad. Zasada wzajemności spełnia swoją rolę- skoro wymagam, to muszę też coś dawać od siebie. Skoro chcę korzystać z tego co daje mi drużyna, to muszę nad tym również pracować i  stosować się do ustaleń. Równość buduje współpracę, obniża prawdopodobieństwo wystąpienie konfliktów i rywalizacji o względy trenera oraz pozycję w grupie.

Klimat i zadanie ważniejsze niż wynik

Podstawą efektywnej komunikacji jest obustronna wymiana informacji na temat rzeczy istotnych dla odbiorcy i nadawcy. Na wstępie potrzebna jest klaryfikacja celów i zadań, czyli trener indywidualnie z każdym zawodnikiem definiuje nad czym pracują. Zawodnik może wtedy świadomie rozwijać konkretne umiejętności niezbędne do osiągnięcia własnego progresu. Jeśli widoczny jest spadek motywacji to dlatego, że postawione cele są zbyt odległe oraz koncentrują uwagę zawodnika i trenera na wynikach, a nie elementach wyścigu i umiejętnościach potrzebnych do uzyskania tych właśnie wyników.  Kiedy skupiamy uwagę na czymś na co mamy wpływ i możemy dobierać przy tym strategie działania, daje nam to poczuje kontroli i autonomii- podstawowe składniki motywacji wewnętrznej.  Jeśli trener pomaga nam się doskonalić, systematycznie podkreśla co już opanowaliśmy i co jeszcze można poprawić, zwiększamy szanse na sukces. Takie odniesienie do własnych standardów, zamiast do innych, charakteryzuje orientację zadaniową stylu przywództwa i sprzyja rozwojowi, budowaniu pewności siebie, poczucia kompetencji, obniża lęk przed popełnianiem błędów i budzi chęć podejmowania wyzwań. W kontekście pracy nad spójnością drużyny, jeśli każdy z zawodników jest skoncentrowany doskonaleniu własnych umiejętności to przestaje się porównywać do innych. W chwili, gdy zawodnicy nie rywalizują ze sobą o to kto będzie lepszy i kto uzyska aprobatę trenera, zaczynają współpracować i motywować się wzajemnie. Zawodnicy przestają rywalizować o te same zasoby, powstaje atmosfera wsparcia i zaufania.

Możliwości rozwoju dla wszystkich

Kolejnym ważnym krokiem w budowaniu drużyny jest umożliwienie trenerowi  doskonalenia jego własnych umiejętności przekazywania wiedzy. Zawodnicy powinni nauczyć się komunikowania swoich potrzeb bezpośrednio trenerowi, a nie poprzez zakulisowe narzekania do kolegów z drużyny. Otwarta rozmowie jeden-na-jeden z  trenerem jest o wiele lepszym rozwiązaniem konfliktu i budowania pozytywnej relacji. Częstym błędem zawodników jest krytykowanie trenera na forum drużyny lub angażowanie osób trzecich, nawet rodziców. Zawodnicy burzą w ten sposób autorytet trenera w oczach innych członków drużyny, szczególnie młodszych lub mniej doświadczonych zawodników. Tworzy to negatywną atmosferę, brak wiary w system, trenera, drużynę i w rezultacie obniża poczucie własnej skuteczności na starcie. Pamiętajmy, że podstawą pozytywnej relacji trener-zawodnik jest zaufanie i otwarta komunikacja potrzeb. Dlatego właśnie budując drużynę, należy wziąć pod uwagę sposób w jaki komunikowane będą takie rzeczy,  metody ewaluacji własnego zachowania i zachowania grupy, i trenera. Może się to odbywać okresowo w formie anonimowych ankiet, otwartych dyskusji, a nawet drużynowej „burzy mózgów”. W ten sposób trener dostaje informacje zwrotną od zawodników co robi dobrze, a co jest odbierane negatywnie. Grupa i każdy z osobna, może  natomiast ustalić co należy poprawić w codziennym funkcjonowaniu. A to wszystko po to, aby stworzyć najlepsze i najbardziej komfortowe warunki do rozwoju, dla wszystkich.

-JB