Trener doskonały czyli wielowymiarowa rola trenera w rozwoju zawodnika

Trener- instruktor, przywódca, wsparcie i wzór. Warto zwrócić uwagę na to jak złożona jest rola trenera w rozwoju zawodnika. Wiedza merytoryczna na temat treningu fizycznego to tylko część efektywnej pracy trenera i sukcesu sportowego.

Wielu z nas, za główne zadania trenera uznaje dbanie o sprawność fizyczną, cechy motoryczne, przygotowanie techniczne i taktyczne elementy specyficzne dla danej dyscypliny. Rola trenera jest jednak znacznie bardziej złożona. Do utrzymania prawidłowego rozwoju i uzyskania zadowalających rezultatów, należy brać pod uwagę wpływ trenera na obszar intra i interpersonalny zawodnika i jego postawę psychospołeczną. Wszystkie te elementy są współzależne i bez kompleksowego, świadomego działania, nawet najlepszy trening nie przyniesie efektów. Najlepiej wyszkolony trener nie odniesie sukcesu w pracy, jeśli nie będzie posiadał umiejętności przekazywania wiedzy, rozpoznawania emocji  i budowania relacji z zawodnikami. 

Dlaczego więc aspekt intrapersonalny zawodnika powinien być celem pracy trenera?Często różnica pomiędzy wygraną i przegraną jest spowodowana nie tyle dyspozycją fizyczną co umiejętnościami psychologicznymi. To jak zawodnik kontroluje swoje emocje i koncentruje swoją uwagę decyduje o wyniku końcowym. Aspekt intrapersonalny postawy zawodnika, to  m.in. jego samomotywacja, wiara w siebie, poczucie kompetencji, czy umiejętności radzenia sobie z trudnościami, rozpoznawanie emocji i ich kontrola. W codziennej pracy z zawodnikami, trener ma silny wpływ na stan wewnętrzny zawodnika, jego wartości i przekonania, także dotyczące własnej osoby. Pamiętajmy, że satysfakcja z uprawiania sportu jest ściśle powiązana z motywacją wewnętrzną i jest możliwa do uzyskania gdy zawodnik działa zgodnie z własnymi przekonaniami, rozwija się i czuje się wartościową osobą, nie tylko w dziedzinie sportu. 

Aspekt interpersonalny relacji trenera z zawodnikiem opiera się na współzależności w wymianie myśli, emocji i zachowania pomiędzy stronami. Oznacza to, że stan wewnętrzny, emocje i zachowanie zawodnika są odzwierciedleniem postawy trenera. Forma komunikacji na poziomie werbalnym oraz język ciała, mimika, gesty i ton głosu trenera bezpośrednio wpływa na to jak się czuje zawodnik i jak realizuje postanowione mu zadania. To w jaki sposób trener komunikuje błędy i podkreśla atuty  wpływa na chęci do współpracy i efektywność pracy zawodnika. Gdy jesteśmy pewni siebie chętniej podejmujemy wyzwania i lepiej przyjmujemy niepowodzenia. Tłumaczymy wtedy błędy jako proces doskonalenia oraz  efekt odbywającego się treningu i nie odbieramy tego personalnie.

Konflikt intrapersonalny może być przyczyną obniżonej motywacji oraz spadku efektywności i satysfakcji z uprawiania sportu. W USA prowadzone są aktualnie kampanie społeczne z udziałem gwiazd takich jak Michael Phelps czy Alison Schmitt, którzy zwracają uwagę na problem depresji wśród sportowców. Wewnętrzne konflikty dotyczące celów i wartości, zaburzenia w postrzeganiu własnej wartości czy perfekcjonizm to tylko niektóre czynniki, na które warto zwrócić uwagę w codziennej pracy trenera. Pamiętajmy o tym, że zawodnik to złożona jednostka, a jej system operacyjny składa się z wielu podsystemów. Trener, oprócz wiedzy w zakresie treningu fizycznego, powinien być świadomy swojej roli w szerszym aspekcie przygotowania sportowca, szczególnie kształtując młodych zawodników. Brzmi skomplikowanie, ale jest to kwestia świadomego działania w codziennych sytuacjach i interakcjach z zawodnikami, po to aby nie sabotażować pracy trenera i wysiłku zawodnika.
-JB